ایدز (AIDS) مخفف Acquired Immune Deficiency Syndrome به معنی سندرم نقص ایمنی اكتسابی می‌باشد.

وقتی سیستم ایمنی آسیب ببیند، نه تنها در برابر ویروس HIV (كه در آغاز به آن صدمه زده) بلكه نسبت به بقیه عفونتها هم آسیب پذیر می‌شود و دیگر قادر به كشتن میکربها و ویروسهایی كه قبلاً برایش مشكلی ایجاد نمی‌كردند ،نیست لذا با گذشت زمان، افراد آلوده به HIV بیشتر و بیشتر بیمار می‌شوند و معمولاً سالها پس از آلودگی به یكی از بیماریهای خاص٬ شدیداً مبتلا می‌شوند و در این زمان گفته می‌شود كه آنها به ایدز مبتلا شده‌اند. بنابراین زمانی كه فرد آلوده به ویروس HIV برای اولین بار به یك بیماری جدی مبتلا شود و یا وقتی كه تعداد سلولهای ایمنی باقیمانده در بدن او از حد معینی كمتر شود، مبتلا به بیماری ایدز شناخته می شود.
ایدز یك مرحله كاملاً جدی است كه بدن، دفاع بسیار كمی در برابر انواع عفونتها دارد. در واقع هر فرد آلوده به ویروس HIV ، الزاما مبتلا به ایدز نمی باشد اما در طول مدت آلودگی خود، می تواند دیگران را آلوده کند.

HIV چیست ؟
HIV مخفف Human Immunodeficiency Virus به معنی “ویروس نقص ایمنی انسان” می‌باشد. ویروس ، یك ذره زنده خیلی كوچك است كه می‌تواند تكثیر و پخش شود اما برای زندگی نیاز به موجود زنده دیگری دارد. وقتی ویروس، سلولی را آلوده كند شروع به تكثیر در داخل آن سلول می‌كند كه در نهایت منجر به آسیب آن سلول می‌شود. ویروسهای مختلف به سلولها و بافتهای مختلفی از بدن حمله می‌كنند. برخی ویروسها به پوست، برخی به دستگاه تنفسی و … حمله می‌كنند ، در حالیکه HIV به خود سیستم ایمنی حمله می‌كند و این خصوصیت ویروس است که آنرا خطرناک کرده است. سیستم ایمنی، گروهی ازسلولها هستند كه بدن را در برابر انواع عفونتها محفاظت می‌كند و بدون آنها٬ توانایی بدن برای مبارزه با نواع عفونتها تضعیف می‌شود. لذا وقتی ویروس HIV وارد بدن فردی شود به تدریج قدرت دفاعی بدن وی ضعیف می شود و این فرد در برابر انواع بیماریها و عفونتها حتی آنهایی که در حالت عادی بیماریزا نیستند آسیب پذیر میگردد.
انسان می‌تواند توسط فرد دیگری كه به HIV مبتلا است آلوده شود و او نیز می‌تواند بقیه افراد را آلوده كند و بر این اساس HIV منتشر می‌شود.
به فردی كه به HIV آلوده است( +HIV مثبت) اطلاق می‌شود.
این روند قابل رؤیت نیست و راهی وجود ندارد تا با نگاه كردن به افراد بگوئیم كه آیا به HIV مبتلا هستند یا خیر٬ ولی آزمایش خون می‌تواند پس از چند ماه از اولین تماس، ویروس را در خون آشكار كند.
افراد آلوده به HIV ممكن است سالها كاملاً سالم بمانند و حتی خودشان ندانند كه آلوده هستند.

ویروس ایدز (HIV) از چه راههایی سرایت می کند؟
{پوست سالم٬ یک سد بسیار قوی دربرابر ورود HIV وسایر ویروسها وباكتری ها است.}

1 – تماس جنسی نا امن
*ویروس HIV از طریق مایع منی (همچنین شامل مایعی كه قبل ازمنی خارج می شود) ، ترشحات دستگاه تناسلی زنان وخون افراد مبتلا به آن منتقل می شود و افرادی كه با این ترشحات ، چه از طریق همجنس بازی و چه از طریق روش معمول جنسی ، تماس حاصل نمایند دچار عفونت HIV می گردند.
وجود بیماریهای مقاربتی مثل سوزاك، سفلیس و همچنین زخمهای دستگاه تناسلی خطر آلودگی را چند برابر خواهد كرد.
بدیهی است اگر شما و یا همسرتان به عفونت HIV مبتلا نباشید از راه جنسی به این بیماری مبتلا نخواهید شد.
بعضی از دلایل حاكی از آن می باشد كه از طریق روابط جنسی دهانی نیز ممكن است فرد دچار عفونت HIV گردد.(به خصوص زمانی که زخم یا آسیبی در دهان باشد)
البته احتمال انتقال عفونت HIV از مردان آلوده به زنان در طول ارتباط جنسی به مراتب بیش از انتقال این عفونت به مردان می باشد و مایع منی آلوده ممكن است برای چند روز در واژن زن باقی بماند. سلولهای ناحیه دهانه رحم نیز دارای استعداد زیاد برای ابتلا به عفونت HIV هستند.ابتلای افراد به عفونت HIV از طریق ارتباط جنسی معمول در بسیاری از كشورهای افریقایی و برخی از مناطق آمریكای جنوبی مشاهده می شود.

 همجنس بازی از روشهایی است كه موجب ابتلای افراد به عفونت HIV می شود؛ به ویژه شخصی كه مفعول واقع شده است، در معرض بیشتری از این آلودگی قرار دارد زیرا آلت تناسلی فرد موجب پارگی لایه های داخلی مقعد شده و این امر موجب می گردد تا HIV كه درون مایع منی قرار دارد به راحتی وارد جریان خون شود.

2- سرایت از مادرآلوده به جنین در داخل رحم و یا انتقال به كودك درطی دوران شیردهی

ویروس HIV از مادر آلوده به كودك ممكن است در دوران حاملگی، هنگام وضع حمل یا كمی بعد از زایمان انتقال یابد.
HIV می‌تواند در شیر پستان زن آلوده وجود داشته باشد و به نوزادش منتقل شود اما با وجود داروهای خاص ٬ شانس این انتقال بسیار كاهش می‌یابد هر چند در بسیاری از كشورهای در حال پیشرفت و فقیر، چنین داروهایی در دسترس نیست.
در كودكان٬ آلودگی به HIV بسرعت به طرف ایجاد بیماری ایدز پیشرفت می‌كند و شانس زنده ماندن كودك هم كم است.

3- استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده جهت تزریق

استفاده مشترك از سرنگ آلوده (كه این عمل میان افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی بسیار معمول می باشد ) و یا برخورد تصادفی با سوزن آلوده به عفونت HIV (گاهی اوقات این امر در مراكز پزشكی اتفاق می افتد) موجبات ابتلای افراد به عفونت HIV را فراهم می آورد .

خالكوبی با سوزن آلوده؛ سوراخ كردن گوش بوسیله سوزن و وسایل آلوده؛ استفاده از مسواك و تیغ ریش تراش شخص بیمار؛ درمانهای دندانپزشکی، ختنه و یا جراحی های دیگر با وسایل آلوده از دیگر موارد انتقال HIV می باشد.

4- سرایت از طریق خون و فرآورده‌های خونی

در اوایل دهه 1980 عفونت HIV به سرعت میان افرادی كه به علت ابتلا به بیماری هموفیلی مجبور به تزریق خون بودند افزایش پیدا نمود. افراد مبتلا به هموفیلی در هنگام خونریزی٬ خونشان منعقد نمی شود به همین علت هنگام آسیب دیدگی مقدار زیادی خون از بدنشان خارج می شود. در اوایل شیوع اپیدمی ایدز بیش از نیمی از 20000 فرد مبتلا به هموفیلی دچار عفونت HIV گردیدند.
در میان دهه 1980 آزمایش تشخیص آنتی بادی HIV (این آزمایش وجود عفونت HIV را مشخص می نمود)‌ دردسترس عموم قرار گرفت و بانك خون نیز آغاز به شناسایی خونهای اهدایی نمود. از سال 1987 به بعد دیگر هیچ فرد مبتلا به هموفیلی به علت تزریق خون دچار عفونت HIV نگردید.
اگر چه تزریق خون یكی از مواردی بود كه افراد دچار عفونت HIV می شدند ولی هیچ فردی از طریق اهدای خون به این عفونت مبتلا نگردید. زیرا هنگام اهدای خون از سوزنهای یكبار مصرف استفاده می شد و نیز خونهای تزریقی قبلا از نظر وجود HIV بررسی می گردید.

راه‌های دیگر سرایت عبارتند از:
پیونداعضا ویابافت آلوده به عفونت HIV .

چه کسی نیاز به انجام آزمایش HIV دارد؟

در صورتی که شما سابقه انجام هر کدام از رفتارهای خطرناک زیر را داشته اید٬ نیاز به انجام آزمایش HIV دارید:

* استفاده از سوزن و سرنگ مشترك در اعتیاد تزریقی (‌حتی برای یك بار)

* ابتلاء به بیماری های آمیزشی (مثل سوزاك، سیفلیس، تبخال و زگیل تناسلی)

* با فرد آلوده به HIV تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.

* با فرد تزریق كننده مواد مخدر (حتی همسر) تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.

* با فرد دارای سابقه ابتلاء به بیماریهای آمیزشی تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.

* بدون اطلاع از سابقه ابتلاء فردی به بیماریهای آمیزشی تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.

* با فرد دارای سابقه روابط جنسی با مردان یا زنان دیگر تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.

* با فرد دارای سابقه روابط جنسی با نوع همجنس تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید. (خصوصاً اگر رابطه بین دو مرد بوده و در این رابطه وی مفعول بوده باشد.)

* با فردی كه در نواحی پر خطر زندگی می كند، تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید. (مناطقی كه در آن آمار میزان افراد آلوده به HIV زیاد می باشد. مثلاً بعضی كشورهای آفریقایی، کشورهای تازه استقلال یافته روسیه، افغانستان و كشورهای ناحیه خلیج فارس)

* استفاده از مشروبات الكلی و مواد مخدر قبل از تماس جنسی (تریاك، هروئین، قرص اكستاسی، حشیش، گرس و …. )

* سابقه تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفتن .

چه زمانی بعد از رفتار خطرناک بایستی آزمایش HIV داد؟

با توجه به اینكه میزان آنتی بادی وسرعت افزایش آن در افراد متفاوت است ، از بدو ورود ویروس به بدن تا رسیدن سطح آنتی بادی به حد قابل تشخیص در آزمایش ممكن است بین 2 هفته تا 6 ماه طول بكشد ،در افرادی كه رفتارهای پرخطر داشته اما تست منفی دارند لازم است 3 ماه بعد و در صورت تداوم رفتار، هر شش ماه آزمایش تكرار شود.

دلایل انجام دادن تست HIV چیست؟
بسیاری از كسانی كه تست HIV انجام داده‌اند بی‌دلیل نگرانند چرا كه:
* اگر نتیجة تست منفی باشد (یعنی اینكه با HIV آلوده نیستند) می‌تواند باعث آرامش خیال شود. و اگر نتیجه تست مثبت شود كارهای بسیاری برای فائق آمدن با نتیجه مثبت تست HIV و مراقبت از سلامت می‌توان انجام داد.
*اگر نتیجة تست HIV شما مثبت باشد پزشك می‌تواند بدقت مراقب سلامت شما باشد. بسیاری از كسانی كه تست HIV مثبت دارند سالها سالم باقی می‌مانند ولی اگر به سمت بیماری پیش بروید داروهای بسیاری بنام antiretroviral وجود دارند كه می‌تواند سرعت پیشرفت ویروس و بیماری را كم كنند و نگهدارنده سیستم ایمنی باشند همچنین داروهایی برای پیشگیری و درمان برخی بیماریهایی كه افراد مبتلا به HIV به آن گرفتار می‌شوند را دریافت كنید. همچنین ممكن است تحت درمان با داروهای جدید در روشهای درمانی قرار بگیرید.
* اگر پزشك بداند كه شما HIV مثبت هستید هنگامیكه به بیماری مبتلا می‌شوید با جدیت و دقت بیشتری علائم را پیگیری می‌كند.
* اگر بدانید كه HIV مثبت هستید بیشتر مراقب خواهید بود تا دیگران آلوده نشوند بعنوان مثال رابطه جنسی ایمن داشتن (safe sex) و آگاه كردن شركای جنسی قبلی خود.
* آگاه بودن به آلودگی با HIV ، ممكن است بر روی برخی تصمیمات آینده شما تأثیر گذار باشد ( مثلاً در مورد تشكیل خانواده)

چه مدت طول می‌كشد تا HIV به ایدز تبدیل شود؟
بدون درمان دارویی، بطور متوسط طی 10 سال آلودگی به ویروس HIV به سمت ایدز پیش می‌رود که البته این مدت 10 سال برای فردی است كه تغذیه مناسبی دارد. اما فردی كه در منقطه فقیرنشین است و بخوبی تغذیه نمی‌شود ممكن است بسیار سریعتر به سمت ایدز و نهایتاً مرگ پیش برود.
منابع:
www.iranhiv.com
www.avert.org
www.fa.wikipedia.org