ترشح از واژن شكایتی است كه بسیاری از خانم‌ها را به مطب پزشكان می‌كشاند اما آیا همه این ترشحات نشانه بیماری هستند؟

لا‌كتوباسیل‌ها كه به طور طبیعی در مخاط واژن حضور دارند، نه تنها مضر نیستند،‌بلكه فایده هم دارند.

.
‌‌‌‌ دكتر پریسا شبانی
ترشح از واژن، علامت شایعی است. فرد گرفتار ممكن است مدتی تحمل كند و نگرانی ناشی از این كه آیا به بیماری مقاربتی مبتلا شده یا نه را به جان بخرد؛ یا اینكه ممكن است همین نگرانی باعث مراجعه به این پزشك و آن پزشك و حتی متخصص زنان یا متخصص ارولوژی شود. آیا هر نوع ترشح واژن نشانه بیماری است؟ چه موقع باید نگران بود؟ این ترشحات با چه مكانیسمی ایجاد می‌شوند؟ مقاله زیر به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. اول از همه باید دانست كه ترشحات واژن دو نوعند.

.

ترشحات طبیعی (فیزیولوژیك) و ترشحات غیر طبیعی كه نیاز به درمان دارند. اما كدام ترشحات طبیعی هستند و كدام غیرطبیعی؟
هر خانمی كیفیت طبیعی ترشحات خود را می‌داند و در واقع می‌داند كه چه ترشحاتی در وی قابل قبول است و كدام ترشحات بیش از حد طبیعی است. اما نكته اینجاست كه كیفیت و كمیت ترشحات واژن در هر زن در طول زمان و حتی در طول یك دوره ماهانه می‌تواند تغییر كند؛ مثلاً ترشحات قبل از بلوغ با ترشحات دوران بارداری و ترشحات پس از یائسگی متفاوت است. به همین ترتیب، هورمون‌ها تاثیر مهمی روی ترشحات واژن دارند و در نتیجه بارداری یا مصرف قرص‌های ضدبارداری ترشحات واژن را تغییر می‌دهد. در طول قاعدگی و دوره پس از زایمان هم كیفیت یا میزان ترشحات ممكن است تغییر كند. حتی عواملی مثل ورود منی به داخل واژن یا عادات مربوط به بهداشت فردی هم روی این ترشحات موِ‌ثر است.

.

بیش از حد دستكاری نكنید
واژن به طور طبیعی یك محیط استریل نیست، یعنی این طور نیست كه از وجود هر گونه میكروبی پاك باشد.

لاكتوباسیل ها باكتری‌هایی هستند كه به طور طبیعی در مخاط واژن حضور دارند و نه تنها مضر نیستند بلكه حداقل 2 فایده هم دارند: اول این كه وجود آنها باعث می‌شود جا برای رشد باكتری‌های دیگر تنگ شود. دوم اینكه كه آنها PH مخاط واژن را بین 3/8تا ( 4/4در حالت اسیدی) نگه می‌دارند و همین جلوی رشد باكتری‌های بیماری‌زا را می‌گیرد. بنابراین، اگر به هر دلیلی (مثل شست‌وشوی بیش از حد داخل واژن یا اصطلاحاً دوش واژینال) تجمع لاكتوباسیل‌ها در واژن دچار مشكل شود، میدان برای هنرنمایی میكروب‌های بیماری‌زا باز شده است. در چنین حالتی است كه ترشحات واژن از حالت طبیعی خارج می‌شود.

.
واژینوز باكتریایی
گاردنلا واژینالیس معروف‌ترین باكتری‌ای است كه وقتی PH واژن تغییر كرد، باعث دردسر می‌شود.

.

در این حالت اصطلاحاً می‌گویند واژینوزباكتریال ایجاد شده است و مهم ترین علت آن هم ترشحات بدبوی واژن است. البته در نیمی از موارد هم واژینوزباكتریال هیچ علامتی ندارد. این بیماری اگر چه در زنانی كه شركای جنسی آنها به طور متناوب تغییر می‌كند بیشتر دیده می‌شود اما حتی در دختران و زنانی كه هرگز تماس جنسی نداشته‌اند هم دیده می‌شود و بنابراین نمی‌شود آن را صرفاً یك بیماری مقاربتی نامید. در واقع علت اصلی ایجاد این بیماری، به هم خوردن توازن طبیعی باكتری‌های واژن (به اصطلاح پزشكان، به هم خوردن فلورنرمال واژن) است.

.
عفونت كاندیدیایی
بیماری شایع دیگری كه گفته می‌شود حدود 75 درصد زنان را در دوره‌ای از زندگیشان كه قابلیت باروری دارند، مبتلا می‌كند و نیمی از زنان حتی 2 بار یا بیشتر آن را تجربه می‌كنند، عفونت با قارچی است كه عامل ایجاد برفك دهان نوزادان هم هست؛ قارچی موسوم به كاندیدا. در این بیماری هم ترشحات واژن افزایش می‌یابد، اما شاه علامت این بیماری، نه ترشح بلكه خارش واژن است. 5 درصد زنان، دچار كاندیدیاز راجعه می‌شوند (طبق تعریف، وقوع 4 یا بیشتر از 4 حمله علامت‌دار بیماری در سال) كه در این صورت اولاً باید به دنبال علت زمینه‌ای مثل دیابت، مصرف دراز مدت كورتون یا مصرف مكرر آنتی‌بیوتیك‌ها گشت و ثانیاً باید توجه كرد كه ارتباط میان آلرژی، مخصوصاً آلرژی‌های فصلی، با این بیماری شناخته شده است و گاهی درمان حساسیت، به درمان این بیماری هم كمك می‌كند.

.
عوامل خطرزای عفونت‌های آمیزشی
اگر چه هر 2 این بیماری‌ها واژینوز باكتریایی و كاندیدیاز واژینال، بیماری مقاربتی در نظر گرفته نمی‌شوند و حتی در دختران باكره هم ممكن است دیده شوند، اما به هر حال خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی در افرادی كه دچار این بیماری‌ها می‌شوند، بیشتر از بقیه است. به طور كلی 8 عامل خطرزا برای عفونت‌های مقاربتی از نظر گرفته می‌شود و كسانی كه این عوامل را دارند، باید بیش از دیگران نسبت به تغییر در ترشحات واژن حساس باشند:
-1 سن زیر 25 سال
-2 عدم استفاده از كاندوم
-3 ازدواج در 3 ماه گذشته
-4 تماس‌های متعدد جنسی
-5 علایمی مثل سوزش ادرار در همسر
-6 سابقه قبلی ابتلا به بیماری مقاربتی
-7 وجود علایمی مثل درد پایین شكم و درد تحریكی گردن رحم علاوه بر ترشح واژن
-8 رفتارهای پرخطر همسر یا شریك جنسی

.
توصیه‌هایی برای بیماران
1 – یكی از درمان‌های رایج كاندیدیاز، كرم میكونازول است. این دارو اثر مخربی بر روی لاتكس كاندوم‌ها می‌گذارد كه می‌تواند منجر به شكست این روش جلوگیری از بارداری شود. بنابراین هنگام استفاده از این دارو باید از روش پیشگیری دیگری استفاده كرد.

.
2 – در واژینوز باكتریایی نیازی به درمان همزمان همسر بیمار وجود ندارد اما در سایر بیماری‌های مقاربتی، همسر به طور همزمان باید درمان شود.

.

3 – به طور كلی به همسران بیماران مبتلا به ترشح واژن توصیه می‌شود كه از كاندوم استفاده كنند. استفاده از كاندوم خطر عود واژینوز باكتریایی را كاهش می‌دهد.

.
4 – دوره‌های كوتاه مدت درمان اغلب باعث بهبود علایم می‌شود اما عدم توازن باكتری‌ها در واژن ممكن است باقی بماند و همین باعث عود علایم پس از درمان است.

.
5 – زنانی كه آی‌یودی دارند بیشتر به واژینوز باكتریایی مبتلا می‌شوند.

.
6 – بعد از یائسگی، تغییرات واژن ممكن است بیماران را مستعد ابتلا به عفونت واژن كند. هورمون درمانی جایگزین به صورت استروژن داخل واژن، باعث بهبود این وضعیت می‌شود