گروهی از دانشمندان اسپانیایی برای ارزیابی اثر رژیم غذایی بر باروری، مردانی را که همراه همسرشان به یک کلینیک‌ ناباروری مراجعه کرده بودند، مورد بررسی قرار دادند.

مردان دچار ناهنجاری‌‌های ژنتیکی، جسمی و هورمونی از این بررسی کنار گذاشته شدند. هر داوطلب دست کم دو نمونه منی برای آزمایش در اختیار گذاشت و هر کدام اطلاعاتی در مورد مصرف 96 مورد ماده غذایی حین سال قبل ارایه دادند. پژوهشگران همچنین میزان هورمون‌های تناسلی را در این مردان اندازه‌گیری کردند و اطلاعاتی در مورد سایر عوامل دیگر که بر کیفیت اسپرم اثر می‌گذارد، مانند سیگار کشیدن، وزن بدن، مصرف الکل و قرارگیری به مواد آلاینده جمع‌آوری کردند.

این دانشمندان معیارهای سازمان جهانی بهداشت برای تقسیم‌بندی این افراد را به دو گروه اعمال کردند: یک گروه شامل 30 مرد که کیفیت منی پایینی داشتند و گروه دیگر شامل 31 مرد كه کیفیت منی بهتری داشتند. این دو گروه از لحاظ سیگار کشیدن، مصرف الکل، چاقی، میزان قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی یا میزان هورمون‌ها تفاوتی نداشتند اما از لحاظ رژیم غذایی متفاوت بودند. مردان با کیفیت پایین اسپرم نسبت به مردان با کیفیت بهتر اسپرم، مقدار بیشتری گوشت قرمز، سیب‌زمینی و ماست پرچرب می‌خوردند.

برعکس، مردان با کیفیت بهتر اسپرم مصرف بالای شیر کم‌چربی، صدف خوراکی، سبزی‌ها و میوه‌ها و شیرینی‌ها را داشتند. اما این رابطه ظاهری میان رژیم غذایی و کیفیت اسپرم به چه عاملی مربوط می‌شود؟
این بررسی غذاها و نه مواد مغذی را مورد ارزیابی قرار داده بود اما به نظر می‌رسد مردانی که میزان مصرف بالاتر کربوهیدرات (مواد نشاسته‌ای)، فیبرهای گیاهی، ویتامین‌ها (شامل مواد آنتی‌اکسیدان) دارند و مصرف پروتئین و چربی‌ آنها پایین‌تر است، کیفیت اسپرم بهتری دارند.

گوشت قرمز و لبنیات پرچرب به خصوص از لحاظ تاثیر روی اسپرم مورد توجه هستند. از آنجایی که مواد شیمیایی مانند PCB‌ها (بیفنیل‌های پلی‌کرینه)، حشره‌کش‌های ارگانیک و هورمون‌های جنسی در چربی محلول‌اند، ممکن است این مواد آلاینده وارد غذاهای پرچربی مانند گوشت قرمز و لبنیات پرچربی شوند.

گرچه این بررسی در اسپانیا این مواد شیمیایی را به طور مستقیم ارزیابی نکرده بود، پژوهش‌های قبلی این مواد را با کاهش قدرت باروری مردان مربوط کرده‌اند. یکی از این بررسی‌ها نشان داد مصرف مقدار زیاد گوشت گاو به وسیله مادر حین بارداری ممکن است آثار نابجایی بر رشد بیضه پسرش در طول زندگی جنینی بگذارد. اگر نتایج این پژوهش اسپانیایی تایید شود، آثار تغذیه فرد ممکن است در نسل آینده‌اش هم ادامه پیدا کند.

اثر چربی‌های غذایی بر کیفیت اسپرم
یک تحقیق دیگر در دانشگاه هاروارد نشان داده است مصرف غذاهای حاوی مقادیر زیاد چربی‌های اشباع‌شده برای مثال همبرگر و سیب‌زمینی سرخ‌کرده و چربی‌های تک‌اشباع‌نشده که برای مثال در گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و مغزهای میوه خوراکی وجود دارد ممکن است به کیفیت اسپرم صدمه بزند.

این بررسی نشان داد هرچه مردان میزان بیشتری از این چربی‌های اشباع شده بخورند با احتمال بیشتری ممکن است تعداد اسپرم‌های آنها و میزان فعالیت آنها کاهش یابد. بر عکس،‌ مردانی که غذاهای حاوی چربی‌های سالم‌تر چند‌اشباع‌شده مانند اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 (که برای مثال در ماهی و غلات سبوس‌دار وجود دارند) مصرف می‌کردند، تعداد بیشتری اسپرم سالم‌‌تر و فعال‌تر داشتند.

در این بررسی مردان با بیشترین میزان مصرف چربی‌های اشباع‌شده نسبت به مردان با کمترین میزان مصرف چربی‌ اشباع‌‌شده 41 درصد تعداد اسپرم کمتری داشتند و مردانی که بیشترین میزان مصرف اسیدهای چرب‌ تک‌اشباع‌نشده را داشتند نسبت به مردان با کمترین میزان مصرف اسیدهای چرب‌ تک اشباع‌نشده 46 درصد تعداد اسپرم کمتری داشتند.

به گفته این پژوهشگران، این یافته‌ها نشان می‌دهد که رابطه‌ای میان عوامل قابل‌تغییر سبک زندگی، در این مورد تغذیه و توان باروری مردان وجود دارد. هنوز معلوم نیست علت این رابطه میان انواع چربی‌ها و کیفیت اسپرم چیست اما انواع مختلف چربی به صورت‌های مختلفی در بدن سوخت‌وساز پیدا می‌کنند. چربی‌های چنداشباع‌نشده بخش مهمی از غشای سلولی اسپرم‌ها را تشکیل می‌دهند و ممکن است بر توانایی اسپرم بر بارور کردن تخمک اثر بگذارند. این نوع چربی‌ها همچنین ممکن است تولید هورمون‌های تناسلی را نیز تحریک کنند.

دانشمندان می‌گویند اینکه تغییر نوع تغذیه بتواند به باروری یک مرد معین کمک کند،‌ بستگی به وضعیت آن مرد دارد. گرچه تفاوت 40 درصدی در شمار اسپرم‌ها زیاد است، این تفاوت در برخی از مردان ممکن است مهم باشد و در برخی دیگر نه.

اگر مردی شمارش اسپرم حدمرزی داشته باشد، مثلا 25 میلیون اسپرم در هر میلی‌ لیتر منی، کاهش 40 درصدی تعداد اسپرم‌های او را به 15 میلیون در میلی‌لیتر می‌رساند، که غیرطبیعی محسوب می‌شود.

اما در مورد مردی که تعداد اسپرم‌هایش 100 میلیون در میلی‌لیتر است، 40 درصد باعث رساندن تعداد اسپرم‌ها به 60 میلیون در میلی‌لیتر می‌شود که هنوز طبیعی محسوب می‌شود. چربی‌های اشباع‌شده که منشا اصلی غذایی کلسترول بالای خون هستند، عمدتا در غذاهای حیوانی و برخی از غذاهای گیاهی مانند گوشت گاو و گوسفند، شیر و پنیر یافت می‌شوند.

چربی‌های تک‌اشباع‌ نشده در روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون،‌ روغن کانولا، روغن بادام زمینی، روغن آفتابگردان و روغن کنجد یافت می‌شوند. همچنین کره بادام‌ زمینی، آووکادو و بسیاری از مغزها و تخمه‌های خوراکی نیز حاوی آنها هستند.