گیاه پنج انگشت را گیاه زنان می نامند. پنج انگشت در پیشگیری از اختلالات قاعدگی، پریود دردناک، قطع غیر طبیعی پریود، اختلال در زمان و مقدار خونریزی، نارسایی زودرس تخمدان و عوارض حین یائسگی موثر می باشد.

مشخصات این گیاه دارویی:
درختی است با برگهای پنجه مانند و گلهای بنفش که بعد از فصل گرده افشانی میوه ای قهوه ای پر رنگ می دهد. و در بستر رودها و مناطق پست و دره ها بیشتر دیده می شود. قسمت مورد استفاده این گیاه میوه آن می باشد. اولین مورد گزارش شده از مصرف آن توسط بقراط بوده که از خوابانده آن در شراب در جهت کنترل خونریزی بعد از زایمان استفاده کرده است.

خواص گیاه دارویی پنج انگشت:
با تاثیرگذاری بر محور مرکزی ترشح هورمون در بدن یعنی هیپوتالاموس – هیپوفیز با افزایش LH و کاهش FSH تاثیرات خود را اعمال میکند.

تنظیم پریود: با افزایش ترشح پروژسترون به استروژن باعث بهبود عملکرد تخمدان می گردد. لذا اختلالات پریود را کاهش می دهد.

تنظیم ترشح پرولاکتین: در افزایش ترشح پرولاکتین با اتصال مستقیم بر روی گیرنده های دوپامینی منجر به کاهش ترشح پرولاکتین می شود.

جلوگیری از اختلالات سینه ها: از اختلالات سینه ها حین پریود جلوگیری کرده باعث افزایش ترشح شیر از سینه ها شده و منجر به افزایش سایز سینه ها می شود.

کاهش علایم یائسگی: با بهبود ترشحات هورمونی از میزان عوارض حین یائسگی کم می کند و علی الخصوص از گرگرفتگی می کاهد.

مهار فیبروم رحم: از رشد فیبروم در جدار رحم جلوگیری می کند.

موارد مصرف:
پیشگیری قاعدگی دردناک: با تنظیم هورمونهای زنانه از بروز پریود دردناک پیشگیری می کند.

اختلالات پریود: بواسطه تعدیل نسبت پروژسترون به استروژن از بروز اختلالات پریود جلوگیری می کند.

درمان نارسایی تخمدان(Corpus Luteum insufficiency): در مواردی که تخمدان قادر به تخمک گذاری نمی باشد با اصلاح نسبت پروژسترون به استروژن باعث افزایش عملکرد تخمدان و بهبود تخمک گذاری می شود.

پریود دردناک: با مکانیسم فوق از درد پستانها ورم و درد بدن در حین پریود می کاهد.

قطع غیر طبیعی پریود: باعث درمان قطع شدن غیر طبیعی پریود و افزایش یا کاهش میزان خونریزی و اختلال زمان بروز پریود می شود.

افزایش ترشح پرولاکتین: مخصوصا” اگر توام با اختلال پریود باشد موثر است.

اندومتریوز: در موارد خفیف اندومتریوز اثرات مثبت آن گزارش شده است.

گرگرفتگی و عوارض یائسگی: باعث کاهش علایم یائسگی بخصوص گرگرفتگی می شود.

موارد منع مصرف و احتیاط:
در کسانیکه سابقه حساسیت پوستی دارند احتمال بروز ضایعات پوستی بیشتر است.

در مواردی که بعد از زایمان مصرف شود زمان شروع اولین پریود را جلو می اندازد.

مصرف در دوران بارداری:
بعلت اثرات قاعده آوری آن ممنوع می باشد.

مصرف در دوران شیردهی:
با رعایت احتیاط مجاز است.

ویتاگنوس
از این گیاه داروی گیاهی ویتاگنوس ساخته شده است که هم اکنون بصورت قرص و قطره موجود می باشد. این دارو به علت بی ضرری، در تمام جهان بدون نسخه در داروخانه ها ارائه می شود و جزو فهرست داروهای OTC است. البته بهتر است مصرف كننده با پزشک خود مشورت كند.

مقدار مصرف عادی قطره آن، روزانه یک بار و به صورت 40 قطره در نصف استكان آب می باشد. برای بدست آوردن نتایج مطلوب، بهتر است یك دوره ی 4 تا 6 ماهه از «ویتاگنوس» استفاده شود و در صورت لزوم می توان تا مدت ها آن را ادامه داد.

توجه: درمان با ویتاگنوس بسیار طولانی مدت می باشد برای مثال برای درمان قطع شدن غیر طبیعی پریود حدود 5/1 سال زمان لازم است ولیکن علایم بهبودی در عرض یک یا دو سیکل قاعدگی بروز می کند.