وقتی تستوسترون خون پایین می ‌آید
آندروپوز یا یائسگی مردانه
مشورت با پزشک
مدتی است که احساس می‌ کنید میل جنسی ‌تان کاهش یافته، قدرت استخوان‌ها و حجم عضلات ‌‌تان کم شده، دچار اضافه وزن و بی‌ خوابی و افسردگی شده‌اید و … . این ها می‌ تواند نشانه‌ های آندروپوز (Andropause) یا یائسگی مردانه باشد. ولی نگران نباشید. برای یائسگی مردانه نیز راه‌ حل‌هایی وجود دارد تا همانند یائسگی زنانه، عوارض آن را کاهش دهید.

از جمله عوامل بروز یائسگی مردانه، افزایش سن و کاهش میزان هورمون تستوسترون در بدن است که بر سلامت جسم و روان فرد اثر می‌ گذارد و عوارض آن از 50 سالگی به بعد نمایان می‌ شود.

بررسی ‌ها نشان داده است، 7 درصد مردان 10 تا 60 سال، 22 درصد مردان 60 تا 80 سال و 36 درصد مردان 80 تا 100 سال دچار کمبود تستوسترون هستند.

در مردان غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز وظیفه کنترل ترشح تستوسترون را بر عهده دارند. ترشح نوعی هورمون به نام GnRH توسط هیپوتالاموس به هیپوفیز کمک می‌ کند تا هورمونی موسوم به LH را ترشح کند که بر سلول‌ های خاص بیضه (سلول‌های لیدیگ) تاثیر می‌ گذارد.

نشانه ‌های کاهش تستوسترون در مردان چندان قابل تشخیص نیست، چون مکانیسم‌ های کمکی نظیر تولید هورمون ‌های آندروژن توسط غدد فوق ‌کلیوی بر آن تاثیر می ‌گذارد. وقتی میزان ترشح تستوسترون کاهش می ‌یابد، بدن مقداری از هورمون پیش ساز تستوسترون را تبدیل به تستوسترون می‌ کند، اما از نشانه‌ های کاهش تستوسترون در بدن می ‌توان به سردرد، کاهش قدرت دید، کوتاهی قد در نتیجه ی پوکی استخوان و کم خونی جزیی اشاره کرد.

هورمون ‌درمانی جایگزین

هورمون درمانی جایگزین از سال 1990 در آمریکا به وجود آمد و طرفداران زیادی پیدا کرد، به طوری که تجویز آن بین سال ‌های 1999 تا 2002 به 170 درصد رسید.پزشکان معمولا تستوسترون را از راه درون عضله ‌ای یا زیرپوستی تزریق می ‌کنند. در مردانی که به اندازه کافی بدن شان تستوسترون تولید نمی ‌کند، دریافت این هورمون می ‌تواند مفید باشد و بر حجم ماهیچه ‌ای، اخلاق و خواب آن ها تاثیر بگذارد، اما به نظر نمی ‌رسد تزریق این هورمون بر میل جنسی و قدرت بدنی چندان تاثیری داشته باشد. البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که هورمون درمانی جایگزین در مردان می ‌تواند خطراتی نیز به دنبال داشته باشد و پزشک مربوطه باید پروستات و میزان هموگلوبین خون را در مردان تحت معالجه، زیر نظر داشته باشد.

چگونه می‌ توان از کاهش تستوسترون جلوگیری کرد؟

به جز افزایش سن، عوامل بسیاری در کاهش تستوسترون دخیل هستند؛ به عنوان مثال، انجام ورزش های استقامتی، استرس و افسردگی می‌ تواند سبب کاهش ترشح هورمون تستوسترون شود. برخی تحقیقات نیز روشن کرده است که جایگاه اجتماعی مردان بر میزان ترشح تستوسترون در بدن شان تاثیر می‌ گذارد.
تحریک جنسی نیز سبب افزایش میزان تستوسترون در خون می ‌شود. محققان بیان داشته اند که تاثیر مواد غذایی بر میزان ترشح هورمون تستوسترون در مردان گیاهخوار و گوشتخوار یکسان است، اما میزان ترشح نوعی هورمون به نام SHBG در گیاهخواران بالاتر است که می ‌تواند سبب کاهش تستوسترون در دسترس شود. جالب ‌تر آن که میزان ترشح هورمون تستوسترون در افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌ کنند، بسیار پایین ‌تر از میزان ترشح این هورمون در ساکنان سواحل دریاست.

عوامل کاهش دهنده ی ترشح تستوسترون

استرس

استرس اثری مخرب بر کارکرد غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز که مراکز کنترل هورمون تستوسترون هستند، دارد. استرس همچنین سبب کاهش LH (هورمون محرک ترشح تستوسترون در سلول ‌های بیضه) و کاهش کلی ترشح این هورمون در بدن می‌ شود. تحقیقات پژوهشگران ژاپنی روی موش ‌های آزمایشگاهی نشان داده است میزان ترشح تستوسترون در یک استرس شدید کاهش چشم ‌گیری پیدا می ‌کند.

کمبود خواب

کمبود خواب نیز بر میزان تستوسترون ترشحی در بدن تاثیر می ‌گذارد. تحقیقات پژوهشگران دانشگاه شیکاگو بر 12 مرد سالم 64 تا 74 ساله نشان داده است که رابطه مستقیمی بین میزان خواب شبانه و میزان ترشح تستوسترون در روز وجود دارد.

دیابت و سندرم متابولیک

تحقیقات بسیاری ثابت کرده است بدن افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک که هر دو به چاقی پایین تنه یا فشار خون بالا دچار هستند، میزان تستوسترون کمتری نسبت به دیگران تولید می ‌کند. بین 20 تا 64 درصد مردان مبتلا به دیابت، تستوسترون کمی دارند. این موضوع به ویژه در مردان مسن بیشتر است.

افسردگی

پایین بودن تستوسترون خون می ‌تواند به دلیل افسردگی باشد. محققان در پژوهشی 44 مرد افسرده 40 تا 65 سال را مورد بررسی قرار دادند و بین ساعت 8 تا 11 صبح، خون افراد ناشتا را بررسی کردند. نتایج بررسی‌ ها نشان داد میزان تستوسترون در افراد مبتلا به افسردگی کمتر از افراد سالم است. جالب است که مصرف تستوسترون در افراد جوان و سالخورده سبب از بین رفتن افسردگی می‌ شود.

الکل

مصرف الکل بر غدد کنترل کننده و ترشح کننده تستوسترون نظیر هیپوتالاموس، هیپوفیز داخلی و بیضه اثر مخرب دارد و می‌ تواند سبب کاهش توانایی جنسی و ناباروری آن ها شود. الکل بر سلول ‌های لیدیگ بیضه که ترشح ‌کننده تستوسترون هستند، تاثیر می گذارد و می ‌تواند سبب کاهش ترشح تستوسترون و در نتیجه افت تمایل جنسی شود.

آفت‌کش‌ها

مواد شیمیایی موجود در برخی آفت ‌کش‌ ها می‌ توانند ترشح هورمون‌ ها را مختل کنند. محققان دانشگاه هاروارد نشان دادند مردانی که با برخی آفت‌کش‌ها کار می‌ کنند، میزان تستوسترون خون شان در مقایسه با دیگر مردان پایین تر است.

محققان با بررسی پرونده پزشکی 286 مردی که بین سال‌های 2000 تا 2003 به مرکز ناباروری ماساچوست مراجعه کرده بودند، متوجه شدند رابطه نزدیکی بین وجود مواد شیمیایی آفت‌کش‌ها در خون و پایین بودن میزان هورمون تستوسترون وجود دارد.