تعریف بیماریهای منتقله از روابط جنسی :
بیماری مقاربتی که از شخصی به شخص دیگر در طی تماس دستگاه تولید مثلی یک شریک جنسی به دستگاه تولید مثلی، مقعد، دهان یا حلق دیگری منتقل می شود را بیماریهای منتقله از روابط جنسی (STD ) گفته میشود.

بیماریهای منتقله از روابط جنسی را براساس عامل بیماری زا می‌توان این گونه طبقه بندی کرد:

۱. عفونتهای باکتریایی: سوزاک، شانکروئید، سیفیلیس، کلامیدیازیس

۲. عفونتهای ویروسی: تبخال دستگاه تناسلی نوع اول (HSV)، تبخال دستگاه تناسلی نوع دوم (HSV)، کوندیلوما ( آکومیناتوم )، ( زگیل تناسلی )، ( ویروس پاپیلوم انسانی )، هپاتیت ب و ویروسHIV (ویروس انسانی نقص ایمنی).

۳. عفونتهای پروتوزوایی: تریکومونیازیس

۴. عفونتهای قارچی: تینیا کروریس

۵. عوامل انگلی: شپش عانه، جرب

البته عوامل غیرمیکروبی مانند شپش عانه و جرب هر چند ممکن است ناحیه تناسلی را درگیر سازند (مثلا شپش عانه در موهای ناحیه زهار زندگی می‌کند) ولی چون از راه آمیزشی منتقل نمی شوند بلکه از راه تماس مستقیم پوست فرد آلوده با فرد سالم منتقل می شوند، بهتر است جزء بیماریهای منتقله از روابط جنسی محسوب نشوند .

علل ابتلا به بیماری های منتقله از روابط جنسی:
الف) انگل ها از علل انتقال بیماری های جنسی هستند
انگل ها حیوانات کوچکی هستند که از طریق فردی که آلوده می‌کنند تغذیه می‌کنند. شپش های ناحیه تناسلی نمونه‌ای از این گونه انگلهای منتقله جنسی است.

ب)باکتریها عامل برخی بیماریهای منتقله جنسی هستند:
باکتریها موجوداتی هستند که تنها از یک سلول تشکیل شده‌اند. آنها به همدیگر می‌پیوندند تا از بدن میزبان تغذیه کنند. باکتریهای سوزاک، سیفلیس نمونه‌هایی از باکتریهای عامل برخی بیماریهای منتقله از روابط جنسی هستند.

ج) یکی از علل بیماریهای منتقله از روابط جنسی ویروس‌ ها هستند:
ویروس‌ها مولکولهای پیچیده‌ای هستند که تنها پس از حمله به سلولهای میزبان می‌توانند تکثیر یابند. ایدز، تبخال تناسلی و هپاتیت نمونه‌هایی از ویروسهای عامل بیماریهای منتقله از رابطه جنسی هستند. معمولاً عفونتهایی که توسط ویروس بوجود می‌‌آید قابل درمان کامل نیستند سه بیماری شایع در این دسته ایدز، تبخال‌ تناسلی و زگیل‌ تناسلی است.

بیماریهای شایع منتقله از روابط جنسی عبارتند از:
یکی از بیماریهای منتقله از روابط جنسی ایدز می باشد.

بیماری ایدز از طریق روابط جنسی منتقل میشود:
ایدز توسط ویروس HIV منتقل می‌شود. این ویروس توان دفاعی بدن را در مقابل عفونتها تخریب می‌نماید و بدن را مستعد ابتلا به سایر عفونتها می‌نماید که گاه حتی می‌تواند کشنده باشد. ویروس HIV علاوه بر انتقال در حین فعالیت جنسی، از طریق سرنگ مشترک در بین معتادان تزریقی نیز قابل انتقال است.

تاکنون هیچ درمانی برای نابودی کامل ویروس ایدز در بدن شناخته نشده است اما برخی داروهایی وجود دارند که می‌توانند تا حدودی بیماری را کنترل کنند یا پیشرفت آنرا به تعویق بیندازند.

تبخال تناسلی از طریق روابط جنسی از فرد بیمار به فرد سالم سرایت می کند
مهمترین علامت آن تاولهای دردناک و زخم‌های باز در ناحیه تناسلی است. معمولاً قبل از ظاهر شدن این علائم، فرد احساس گزگز و یا سوزش در ناحیه تناسلی، پاها و یا باسن می‌کند.

در زن‌ها ممکن است زخمها در واژن به صورت مخفی باشند و حتی ممکن است بعضی از زنان، متوجه بیماری خود نشوند!

زخم ها معمولاً در ظرف ۳-۲ هفته از بین می‌رود ولی ویروس همچنان در بدن برای همیشه باقی می‌ماند و حتی ممکن است همین زخمها گاه‌ به‌ گاه مجدداً ظاهر شوند. در صورتی که این زخم ها خیلی شدید باشند و یا تند‌ به‌ تند ظاهر شوند، با برخی داروها می‌ توان آن را کنترل نمود. همانطوری که قبلاً نیز گفته شد این داروها نمی‌توانند ویروس را از بدن حذف نمایند، بلکه تنها می‌توانند علایم را کنترل کنند.

زگیل ‌تناسلی یک بیماری ویروسی منتقله از روابط جنسی است
ویروس عامل این بیماری، باعث زگیل در ناحیه تناسلی می‌گردد. در ابتدا، زگیل‌های تناسلی کوچک، سفت و بدون درد هستند، ممکن است در ناحیه واژن و یا آلت مرد باشند، همچنین ممکن است در اطراف مقعد بوجود آیند. اگر در مراحل اولیه درمان نشوند ممکن است بزرگ شوند و نمایی گل‌کلمی و گوشتالو بوجود آورند.

اهمیت این زگیل‌ ها در آن است که برخی از آنها ممکن است خطر سرطان دهانه رحم یا سایر سرطانهای منطقه تناسلی را افزایش دهند. درمان آن ها با یک پماد که روی ضایعه مالیده می‌شود امکانپذیر است. درمانهای دیگر نیز برای درمان آن وجود دارد از جمله فریز‌کردن آن با یک جسم بسیار سرد که توسط پزشک انجام می‌ گردد. همچنین برای برداشتن زگیل‌ های بزرگ ممکن است نیاز به جراحی باشد.

بعضی از علایم شایع بیماریهای منتقله از روابط جنسی عبارتند از:

♦ سوزش در ناحیه تناسلی
♦ خارش در ناحیه تناسلی
♦ خارج شدن ترشحات از پیشابراه و یا واژن
♦ زخم در ناحیه تناسلی، دهان و یا مقعد
♦ زگیل در ناحیه تناسلی و یا مقعد
♦ لمس توده در ناحیه تناسلی و یا مقعد
♦ بوی بد و متعفن از ناحیه تناسلی
♦ تخلیه مدفوع دردناک

مجدداً قابل تأکید است که از آنجا که در بسیاری از موارد بیماریهای منتقله از روابط جنسی می توانند بدون علامت ظاهر شوند، لازم است که افراد در معرض خطر دائماً از نظر این بیماریها بررسی شوند. بسیاری از علایم مانند: زخمها، دانه‌های پوستی و ترشحات ممکن است برای مدتی خاموش شوند که این به معنای درمان بیماری نیست. بسیاری از ویروسها ممکن است دوره‌ای بدون علامت و دوره‌ای علامت‌دار شوند و در هر حال در بدن باشند.

پیشگیری و درمان بیماریهای منتقله از روابط جنسی:
روش های پیشگیری از بیماری های انتقالی از طریق رابطه جنسی
مهمترین راه برای این که در رابطه جنسی انتقال عفونت به میان نیاید استفاده از کاندوم می باشد اما مطمئناً این احتمال صفر نمی شود و امکان تماس با زگیل ها و تبخال های تناسلی هنوز وجود دارد. بهترین راه چکاپ توسط پزشک می باشد و بهتر است در حین درمان از رابطه جنسی پرهیز شود.

در زیر ۷ توصیه‌ برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای منتقله از روابط جنسی پیشنهاد می‌شود:
۱) همیشه و به درستی از کاندوم مردانه استفاده نمایید. استفاده از کاندوم ۱۰۰% تضمین کننده عدم ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی نیست (بخصوص زمانیکه به درستی و همیشه استفاده نشوند) ولی خطر ابتلا به این بیماریها را بسیار کاهش می‌دهد.

۲) بعد از تماس جنسی، ناحیه خارجی تناسلی را با آب و صابون بشورید. شستن و دوش داخل واژن نه تنها کمکی به پیشگیری از بیماریهای منتقله از روابط جنسی و یا جلوگیری از بارداری نمی کند، بلکه با از بین بردن سدهای دفاعی طبیعی بدن، خطر این عفونتها و گسترش آن به مناطق بالاتر را اضافه می کند. پس منظور تنها شستشوی دستگاه تناسلی خارجی (مردانه، زنانه) است.

۳) بعد از تماس جنسی، ادرار کنید تا برخی از باکتریهای وارد شده خارج شوند.

۴) در حین قاعدگی، تماس جنسی نداشته باشید در این زمان مستعد انتقال عفونت هستید.

۵) از نزدیکی از راه مقعد اجتناب کنید. درون مقعد و رکتوم میکروبهای فراوانی وجود دارد که می‌تواند عامل بیماریهای منتقله روابط جنسی در مرد و زن باشند. دهان، ناحیه تناسلی مرد و ناحیهتناسلی زن نبایستی با شیء و بخشی از بدن مانند آلت تناسلی مرد که در تماس با مقعد یا رکتوم بوده است تماس پیدا کند در غیر اینصورت خطر عفونت وجود دارد.

۶) از تمیز کردن واژن با دوش اجتناب کنید زیرا که بدینوسیله بسیاری از باکتریهای محافظتی را از بین می‌برید و خطر ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی را افزایش می‌دهید.

۷) در هنگام تماس جنسی از چرب کننده‌ ها استفاده نمایید و بدینوسیله خطر آسیب مخاطی را کاهش دهید. توجه داشته باشید که اگر از کاندوم استفاده می کنید از استفاده همزمان از چرب کننده های با پایه نفتی مانند وازلین و یا روغن بچه همراه کاندوم اجتناب کنید زیرا که این مواد باعث از بین بردن کاندوم می شوند و در نتیجه خطر حاملگی ناخواسته و انتقال بیماریهای منتقله از روابط جنسی وجود دارد. برای چرب کردن می بایستی از مواد با پایه آبی مانند ژل پزشکی استفاده نمایید.

درمان بیماری های منتقله از روابط جنسی:
در درمان بیماریهای منتقله از روابط جنسی نیاز به درمان همزمان شریک جنسی وجود دارد

درمان بیماریهای باکتریایی این گروه اصولاً درمان آنتی بیوتیکی است که متناسب با عامل بیماری زا است. بیماریهای قارچی، ویروسی و یا انگلی درمان خاص خود را دارند.

به عنوان یک اصل کلی در درمان بیماریهای منتقله از روابط جنسی نیاز به درمان همزمان شریک جنسی وجود دارد.